Heilige of bruut?
Het valt me op dat de beschrijvingen van het leven en de daden van Napoleon in 2 genres zijn in te delen. Als ik een boek lees van een bewonderaar vind ik dat vaak een soort heiligenleven. Schrijvers die niet zo enthousiast over hem zijn, proberen hem soms in te delen in de rijen van bloeddorstige tirannen als Dzjengis Khan. Ik vind Napoleon zeker geen dictator in de zin van Stalin en Hitler. Zijn bewind als Eerste Consul vanaf 1799 en als Keizer vanaf 1804 had zeker dictatoriale trekken. Maar hij heeft geen bevolkingsgroepen laten uitmoorden of tot landverhuizingen gedwongen. Hij joeg naar mijn mening West-Europa de moderne tijd in. Zijn betekenis voor het dagelijks leven kun je nauwelijks overschatten. Zijn hervorming van het burgerlijk wetboek speelt ook in onze tijd nog steeds een grote rol. Sinds de invoering van zijn burgerlijk wetboek, de Code Napoléon, staat al meer dan 200 jaar rotsvast overeind dat elke burger gelijk is voor de wet.
Invloed
Als munthandelaar weet ik dat Napoleon ook het Franse geld tot lichtend voorbeeld voor veel staten heeft gemaakt. Zijn gouden Franken zetten een standaard voor het geld van veel landen op wereld. Zijn neef Keizer Napoleon III maakte een gouden 20 Frank met dezelfde specificaties als de munten van zijn illustere oom, tot de standaardmunt van de Latijnse Muntunie. Dat was een verdrag tussen staten dat de gouden munten van een aantal landen volstrekt uitwisselbaar maakte. Veel geschiedkundigen vinden de Latijnse Muntunie een soort voorloper van onze euro. Het zal u niet verbazen dat de munten van Napoleon I zeer gegeerd zijn. Ik kan u hier ook al verklappen dat Het Belgische Munthuis in 2019 zeker en vast aandacht zal besteden aan de 250ste verjaardag van de illustere Corsicaan.
De mens Napoleon
Is er nog iets terug te vinden van de mens achter het beeld van Napoleon? Er zijn genoeg sappige verhalen over bijvoorbeeld zijn liefdesleven. Dat is vaak informatie uit de tweede en zelfs de derde hand. Het niveau van deze geschiedenissen is ook niet altijd erg hoogstaand. Voor mij kunnen we de mens Napoleon het beste terugvinden in zijn brieven. Vooral die hij als pasgehuwde schreef aan zijn eerste vrouw Joséphine, zijn latere eerste keizerin. Hier schrijft een man van vlees en bloed De brieven vloeien over van hartstocht en verliefdheid. Ze komen recht uit het hart. De ‘officiële’ Napoleon, de succesvolle militair en Keizer, is er nog ver weg in. Joséphine is beslist de grootste liefde van zijn leven geweest.
Het dagboek van De las Cases
Zijn trouwe dienaar Emmanuel de las Cases volgde de ex-keizer in 1815 naar Sint-Helena. Hij hield een dagboek bij van zijn gesprekken met Napoleon in de 18 maanden dat hij op het eiland was. Dat geeft een goed relaas van de gedragingen en stemmingen van de Keizer. Maar er is geen sprake van gelijkheid. De las Cases blijft de dienaar die zijn zelfgekozen meester bewondert.